Merken: nieuwe regels, nieuwe kansen?
Geuren als merk?
De geur van koffie als merk voor televisies? Of wat dacht u van het geluid van een leeuw of een hologram als merk? Of de moonwalk als merk voor kleding, om maar een gek voorbeeld te noemen? Onder de nieuwe regels voor merken is dit soort merken niet langer uitgesloten.
Per 23 maart 2016 gelden nieuwe regels voor Europese merken (Uniemerken). De nieuwe regels zetten de deur open voor registratie van allerlei exotische merken
Wanneer is iets een merk?
Een merk is een teken dat de producten of diensten van een ondernemer onderscheidt van die van andere ondernemers. Het is dus een teken dat de consument in staat stelt om het product te herkennen in het grote aanbod van soortgelijke producten. Niet ieder teken is geschikt om te onderscheiden. Aan een beschrijving van het product op de verpakking zal men een product niet snel kunnen herkennen. Het woord ‘kaas’ is dan ook geen merk. Voor eigenschappen van producten geldt hetzelfde. Zo zal de consument zijn favoriete kaas niet herkennen aan de kleur geel. Een teken moet ook niet te ingewikkeld zijn of te eenvoudig, want dan zal het publiek dat teken ook minder snel herkennen.
Vormen, kleuren, klanken en slogans als merk?
Bij merken denken we in de eerste plaats aan een naam of een logo, maar een slogan kan evengoed als merk dienen. Net als een klank trouwens. Iedereen kent wel een jingle van een commercial, die hij al aan een product of dienst kan koppelen bij de eerste tonen. Ook vormen en kleuren kunnen een merk zijn. Volgens het Hof van Justitie is de consument echter niet gewend om producten te herkennen aan hun vorm, of aan kleuren. Hoewel ik het hier grondig mee oneens ben, hebben we het hier maar mee te doen. In de praktijk betekent dit voor slogans, vormen, kleuren en klanken dat meestal eerst bewezen moet worden dat het publiek de producten of diensten hieraan herkent.
Daarbij zijn technische en functionele vormen niet als merk te beschermen, net zo min als vormen van producten die juist vanwege hun fraaie vorm worden gekocht. Door de ruime uitleg die het Hof van Justitie aan deze uitsluitingen heeft gegeven, lijkt bescherming vooral nog te zijn weggelegd voor vormen van levensmiddelen en bepaalde verpakkingen.
Waar de ruimte voor bescherming van vormen kleiner lijkt te worden, gloort er aan de andere kant toch licht aan de horizon…
Nieuwe wetgeving voor merken
Per 23 maart 2016 gelden nieuwe regels voor Europese merken (Uniemerken). Deze regels wijken op veel punten behoorlijk af van de oude regels. Zo ook als het gaat om de registratie van merken.
Geuren als merk?
Als je een product of dienst kan herkennen aan een jingle, waarom zou dat dan niet ook kunnen door een geur? Waarschijnlijk zal net als bij vormen en kleuren ook voor dit soort tekens gelden dat zij door marketinginspanningen eerst moeten worden herkend door het publiek, maar dat kan heel snel gaan. Toch konden dit soort niet-zichtbare tekens niet worden geregistreerd als merk.
Merken moesten volgens de oude Europese regelgeving worden op grafische wijze geregistreerd in het merkenregister, door middel van letters, lijnen of figuren. Hoewel een geur met woorden kan worden omschreven, oordeelde het Hof dat dat niet voldoende duidelijk was. Voor klanken was al geoordeeld dat wel aan de eis van grafische weergave werd voldaan door een in maten verdeelde notenbalk met daarop onder meer een sleutel, muzieknoten en rusten. Maar het geluid van een dier laat zich natuurlijk lastig op die manier vastleggen. Ook een hologram en bewegende beelden liepen tegen dit probleem aan. Zo kon de naam Moonwalk bijvoorbeeld wel als merk worden geregistreerd, maar de uitvoering van de choreografie werd lastig.
De Europese wetgever vond deze eis niet meer van deze tijd. De techniek maakt immers steeds meer mogelijk. In de regelgeving die per 23 maart 2016 van kracht is voor Uniemerken, is de eis van grafische weergave daarom geschrapt. De nationale regelgeving in de Benelux-landen zal op dezelfde wijze worden aangepast, maar dit laat nog even op zich wachten. De enige eis die aan de vastlegging van Uniemerken nu nog wordt gesteld, is dat het merk op precieze en duidelijke wijze wordt weergegeven. Hoe, dat moet nog blijken. Ik ben benieuwd wat voor exotische merken er allemaal voorbij zullen komen!
Door: Françoise (F.G.M.M.) Alsters, advocaat bij Poelmann van den Broek Advocaten
Docent Merkenrecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen
Auteur van het handboek Merkenrecht uit de serie Recht in hoofdlijnen en auteur van een weblog over intellectuele eigendom.
